Das Zahngold Reinjan Mulder’s Nieuws- en Advertentieblad

Door Reinjan Mulder
In haar toespraak bij de uitreiking van de Amsterdamse kunstprijzen sprak PvdA-wethouder Carolien Gehrels onlangs krachtige woorden over de volgens haar zo wenselijke relatie tussen de kunst en de maatschappij in de stad. In navolging van haar illustere voorganger Emmanuel Boekman ziet zij een duidelijke taak voor de overheid op dit terrein.  ‘Kunst’, aldus Carolien Gehrels, ‘gaat over waarden. Waarden die van zo’n groot belang zijn voor onze samenleving dat de overheid zich er niet aan mag en kan onttrekken.’ En ze doelde daarmee op de waarden vrijheid, gelijkheid, pluriformiteit en kwaliteit. Volgens Gehrels moeten kunstenaars zich ‘verbinden met de samenleving, doorzien wat daar gebeurt en [daarop] reflecteren.’
Mooie woorden van de wethouder. Maar je vraagt je wel af hoe die zich in godsnaam rijmen met haar beleid. Afgelopen weekend werd er in de landelijke dagbladen ruimhartig geadverteerd voor een directie-assistent voor de nieuwe, Amerikaanse directeur van het Stedelijk Museum. Volgens de functieomschrijving op de erbij behorende site moet dat in ieder geval een ‘native speaker American English’ zijn.
Een Amerikaanse-engels native speaker? Kennelijk kent de nieuwe directeur Ann Goldstein nog altijd zo weinig Nederlands dat (meer…)

Door Reinjan Mulder
Wat had het – eindelijk – een mooi AKO-diner kunnen zijn voor de veelgeplaagde uitgeverij J.M. Meulenhoff. Een winnaar – en wat voor een! – in de persoon van David van Reybrouck, en daarnaast nog een tweede  genomineerde, Koen Peeters, die in ieder geval tot de beste helft van het uitverkoren schrijverszestal behoorde.
Het heeft, zoals we weten, niet zo mogen zijn. Beide top-auteurs behoorden vijf jaar geleden nog tot de keurtroepen van het opkrabbelende J.M. Meulenhoff, maar zij hebben hun ouderlijk nest inmiddels beiden verlaten. Onder de wijd uitslaande vleugels van het WPG-concern zaten zij nu afgelopen maandag gebroederlijk in Teylers Museum in Haarlem aan, aan de – rechtstreeks maar wel heel erg rommelig op tv uitgezonden feestdis rond de uitreiking.

Het had zoveel mooier gekund. De winnaar van de AKO-literatuurprijs 2010, David Van Reybrouck, begon zijn loopbaan – net als zijn mede-genomineerde auteur Koen Peeters – begin deze eeuw nog met zoveel wederzijds genoegen bij het toen nog gerenommeerde J.M. Meulenhoff, waar hij dank zij de goede Vlaamse contacten van directeur Annette Portegies was binnengehaald. Maar al gauw verdween Portegies onder druk van de elkaar de tent uitvechtende PCM-directie naar Querido, waarna de inderhaast ingevlogen Meulenhoff-interimmanagers Sander Knol en (meer…)

Door Reinjan Mulder
Zaterdagavond om acht uur overleed Nederlands Oudste P.C. Hooftprijswinnaar, Harry Mulisch. Om elf uur zondagmorgen, vijftien uur later, mochten wij dat pas als tv-kijkers weten. De NOS was ingegaan op een verzoek van de familie om het nieuws nog even op te houden, tot alle vrienden en bekenden waren ingelicht.

Wat we missen kunnen: bevoogding door de NOS

Met een dergelijk besluit heeft de NOS zich in de nieuwsvoorziening, de taak waarvoor ze is opgericht, voorgoed op het tweede plan geplaatst. Natuurlijk hoeft een nieuwsdienst niet ‘over lijken’ te gaan. Maar het maakt nogal uit of het bij een necrologie om een totaal onverwacht overlijden gaat waarbij snel veel vrienden en familie ingelicht moeten worden of om een overlijden van een publieke figuur waarop al dagen natiebreed gewacht wordt. In ieder geval al sinds donderdag j.l. stond nu iedereen in de Nederlandse kunstjournalistiek in de startblokken en alle stukken lagen al vele dagen zo goed als klaar. Dan zit er niets anders op dan na een bevestiging van iemands overlijden dit nieuws binnen éen of twee uur – in stijl- te publiceren.
Natuurlijk was het lastig geweest om ’s avonds om tien uur nog extra uitzendingen in te lassen, en hadden we vast een minder mooie zondag gehad dan nu (hulde!), maar nu wekt het toch irritatie om van een overlijden te vernemen en vrijwel onmiddellijk drie deskundigen in de studio te zien praten over de overledene. Je weet dan dat er iets in scene is gezet. Je voelt je gemanipuleerd. Als Wim Brands, Adriaan van Dis en Marita Matthijssen zaterdag kennelijk al op de hoogte waren, waarom wij dan niet?
Bovendien hadden zondag (meer…)

Door Reinjan Mulder
Onder de nieuwkomers in de Tweede Kamer neemt de voormalig Greepeace-directeur Liesbeth van Tongeren (52) een bijzondere plaats in. Niet alleen was de Amsterdamse tot voor kort nauwelijks actief bij de politiek betrokken  – ze werd pas in 2006, na een gesprek met Europarlementariër Kathalijne Buitenweg lid van GroenLinks – door een langdurig verblijf in Australië had ze ook redelijk veel distantie tot de Nederlandse sociale en politieke tradities. Toen ze in 1992 in Nederland terugkeerde, was haar eerste indruk dat onze verzorgingsstaat, anders dan de Australische, weliswaar veel voor de zwakkeren doet, maar daarnaast ook onbedoelde negatieve uitkomsten kent. Zo moet het Nederlandse arbeidsbestel volgens haar dringend op de schop. Er moet meer gelijkheid komen voor mensen op de arbeidsmarkt. Ook zijn er nog teveel mensen langdurig werkloos. Bij een moderne arbeidsmarkt is tijdelijke werkloosheid niet erg, dat hoort erbij.  Maar als mensen langer dan een jaar niet werken, worden hun kansen op de arbeidsmarkt steeds kleiner. Mensen moeten gestimuleerd worden om aan het werk te gaan, een opleiding te volgen of een eigen onderneming te starten. Dat kan wanneer de overheid in nieuwe, groene banen investeert, met aandacht voor duurzame energie en technologie. Volgens Van Tongeren zou de politiek het ondernemerschap veel meer zou moeten aanmoedigen. ‘Ook zzp’ers zouden zwangerschapsverlof moeten kunnen krijgen.’
Als consulent voor vrouwenhulpverlening en directeur van een sociale dienst zag ze na haar terugkeer uit Australië hoe verlammend de Nederlandse welzijnskoepels en overheidssamenwerkingsverbanden soms kunnen werken. ‘In Australië was helemaal niets, maar daardoor kon je in de hulpverlening vlot allerlei experimenten starten. Hier is zoveel bestuurlijke drukte, zoveel overleg met allerlei verenigingen en regionale samenwerkingsverbanden.’ In de hulpverlening zou ook veel meer moeten worden uitgegaan van (meer…)

Door Reinjan Mulder

Connie Palmen. Foto achterop de eerste druk van ‘De Wetten’

Dat er in stille tijden wel eens nieuws in de krant komt dat niet altijd de naam van nieuws verdient, is algemeen bekend. Nieuws of niet, komkommers of niet, de voorpagina moet vol.
Maar dat er ook in de kunstjournalistiek sensaties kunnen ontstaan omdat er even geen andere sensaties zijn, is een bedrijfsgeheim dat beter wordt bewaard. Toch gelden daar dezelfde wetten. Wanneer een kunst-supplement mooi is vormgegeven, opent dat elke week met iets dat de alleen al daardoor aandacht trekt, of het die aandacht nu waard is of niet.
Maar soms trekt zo’n stuk wel heel erg veel aandacht. Dat was het geval met de forse recensie die op 1 februari 1991 voorop CS Literair verscheen, de helaas verdwenen literaire bijlage uit die tijd. Het boek dat werd gerecenseerd was De wetten van de nog vrijwel onbekende Connie Palmen, er stond een schitterende, uitdagende foto bij van fotograaf Freddie Rikken, en de recensent was (meer…)

Daan Heerma van Voss richt 'Wat we missen kunnen'-etalage in bij de Athenaeum Boekhandel

Afgelopen week kregen verschillende critici en opinieleiders een bijzondere brief van Babel & Voss Uitgevers. De ‘bon-brief’. Bij een boekenbon van 15 euro, met het portret van Connie Palmen, zat de volgende tekst:

Geachte criticus,
Hierbij sturen we u de bon waarmee u in uw boekwinkel uw recensie-exemplaar kunt afhalen van Wat we missen kunnen – een manifest tegen de overdaad.
Wat krijgen we nu, zult u misschien denken: een gewone Boekenbon?
Dat klopt. Met deze Boekenbon kunt u ons allereerste boek vanaf 27 september bij de Athenaeumboekhandel – of bij elke andere Nederlandse boekhandel – ophalen. En anders kunt u het boek daarmee op onze kosten bestellen.
Wist u dat met elk recensie-exemplaar dat in Nederland de recensent bereikt, gemiddeld een periode van 8,3 dagen en een bedrag van 74,50 euro is gemoeid? Rekent u maar even mee: de drukker laat het exemplaar per koerier bij het Centraal Boekhuis afleveren, het CB stuurt het per vervoerscentrale naar de uitgever, die pakt het in en stuurt het naar de krant, die pakt het uit en geeft het aan de literatuurredacteur die het naar de postkamer brengt die het weer in bubbeltjespapier inpakt, en doorstuurt naar de recensent – die in 9 van de 10 gevallen niet thuis is, zodat hij 48 uur later, maar binnen 2 weken, doorregend en wel, in de rij moet gaan staan bij het dichtstbijzijnde TNT-postafhaalpunt – meestal een verre Albert Heijn.
Hoeveel handiger is niet de Boekenbon? Deze (meer…)

Reinjan Mulder ten voeten uit

Door Reinjan Mulder
Zes jaar geleden was ik redacteur bij het ooit zo illustere uitgevershuis J.M. Meulenhoff. Het bedrijf was inmiddels onderdeel geworden van het roemruchte PCM-concern en was mede daardoor in een vrije val terecht gekomen. Mai Spijkers, de directeur van onze boekendivisie, had daarom bedacht dat we maar het beste met het door hem geleide Prometheus/Bert Bakker konden fuseren. Iedereen die de laatste jaren bij Meulenhoff nieuw in dienst was gekomen, zou worden afgevloeid volgens het beginsel last in, first out en de leiding zou voortaan bij hemzelf berusten.
Ik was net anderhalf jaar dienst en gezien de deplorabele staat van het bedrijf hard aan een nieuwe uitdaging toe, zoals dat heette, maar toen tijdens een bijeenkomst in de ‘Gouden Kamer’ twee gewiekste heren van de Ondernemingsraad verkondigden dat ik na de komende reorganisatie nog acht jaar lang, tot mijn 65ste, doorbetaald zou worden, begon ik toch te twijfelen. Moest ik wel opstappen? Acht jaar lang kon ik zonder er iets voor te doen met mijn toenmalige salaris worden doorbetaald. Ik wist niet wat ik hoorde.
Vraag me niet hoe een bedrijf winst denkt te kunnen maken wanneer het vertrekkende redacteuren ongevraagd meer dan half miljoen euro meegeeft, maar bij PCM gebeurden in die dagen wel vaker gekke dingen. Onder het toeziend oog van de de over-romantische directeur Theo Bouwman kon het geld niet op. Later hoorde ik dat Ben Knapen, een andere PCM-directeur van wie later wanbeleid zou worden vastgesteld, zelfs met anderhalf miljoen euro voor zijn bewezen diensten werd bedankt.
Net in die periode sprak ik Arnon Grunberg vrij geregeld, ik herinner me een gezellige theevisite in de tuin van mijn riante woning in Oud Zuid,  en (meer…)

Door een medewerker
Op 30 september 2010 is Nederland een uitgeverij rijker: Babel & Voss Uitgevers.
Babel & Voss is een initiatief van drie Amsterdammers met een achtergrond in de literatuur en de journalistiek. Daan Heerma van Voss en Daniël van de Meer maakten afgelopen jaar voor De Groene Amsterdammer de interviewreeks ‘De Kloof’ en Reinjan Mulder was jaren literatuurredacteur van NRC Handelsblad en uitgever en redacteur bij De Geus en J.M. Meulenhoff. Daarnaast zijn de drie zelf auteur bij Balans, Nieuw Amsterdam en Atlas. De nieuwe uitgeverij is gevestigd in de Amsterdamse Pijp.
Het eerste boek van Babel & Voss is Wat we missen kunnen. Dit manifest, dat op 30 september in Studio/K wordt gepresenteerd, laat in een notendop zien voor welke richting de nieuwe uitgeverij staat. Het biedt stukken over instellingen, woorden en gebruiken die we volgens de dertig medewerkende auteurs (Jan Jaap van der Wal, Hanna Bervoets, Jonathan van het Reve e.a.) kunnen missen. De onderwerpen variëren van ‘ongelukkige dertigers’ en Het Nieuwe Gelijk tot ‘excellente studenten’ en televisiepresentator Twan Huys.
Hierbij wordt enige zelfkritiek niet uit de weg gegaan. Zo laat Kees van Kooten weten dat hijzelf in dit boek wel gemist kan worden, en keert Arnon Grunberg zich tegen het verschijnsel bloemlezingen. De drie initiatiefnemers noemen Wat we missen kunnen zelf zeker geen bloemlezing: ‘Het is een (meer…)

Door Reinjan Mulder

Werkplaats van de beeldhouwster Barbara Hepworth, St. Ives

Wanneer het Stedelijk Museum volgende week na zeven jaar sluiting eindelijk weer eens heel even open gaat, voor een tijdelijke tentoonstelling, zullen er nooit meer dan 457 personen tegelijk binnen mogen zijn. Dat heeft een woordvoerster van het Museum deze week bekend gemaakt. De vrees bestaat dat er anders doden of gewonden zullen vallen, wanneer er onverhoopt ergens brand uitbreekt.
‘Die is er dus nog steeds,’ was mijn eerste reactie toen ik het bericht in verschillende kranten las: een woordvoerster.
Heeft u zich ook wel eens afgevraagd wat al die tientallen personeelsleden de afgelopen zeven jaar (meer…)