Das Zahngold Reinjan Mulder’s Nieuws- en Advertentieblad

Roeiers op het Ratzeburgermeer

Door Reinjan Mulder
Afgelopen zaterdag was het zo’n mooie dag dat ik het werk even het werk liet en de fiets nam naar Ouderkerk. Ik reed langs de Philipstoren, de twee nieuwe torens van Waternet en net toen ik de ophaalbrug over het zijkanaal over was, reed hij me tegemoet. De instructeur van een van de grote roeiverenigingen hier langs de rivier.
Ik deed mijn best mijn blik op oneindig te zetten, maar kon niet voorkomen dat onze blikken elkaar een fractie van een seconde kruisten. Genoeg om dit pijnlijke verhaal weer in mijn geheugen terug te roepen.
Het zal nu een jaar of tien geleden zijn dat ik besloot om eindelijk eens echt te gaan roeien. Ik had al een paar jaar les gehad in een C4 bij Roeicentrum Berlagebrug. Bij de roeivereniging waarvan ik daarna lid was geworden, had ik een aantal vervolgcursussen gedaan, eerst in de C1 en daarna in de o zo wankele skiff. De getuigschriften met hun cijferlijsten lagen nog achter in mijn kast, tussen de verschoten shirtjes en mijn rode roeibroek. Maar het gevoel was blijven knagen dat er meer in het roeien moest zitten dan ik eruit haalde. Ik kon beter. Samen met een roeimaat met wie ik elke zondagmorgen naar Ouderkerk skiffte, waarna we ons op het zonneterras aan de appeltaart van Kuyt met slagroom te goed deden, o heerlijke dagen, gaf ik me op voor wat een roei-clinic werd genoemd.
De clinic werd gegeven op het Ratzeburgermeer, in Duitsland, en had op de vereniging de reputatie dat je daar in één week alle kneepjes van het skiffen onder de knie kreeg. Je werd gehuisvest in de officiële roeischool van de Duitse Bondsrepubliek, de Ruderakademie Ratzeburg, thuisbasis van de legendarische Ratzeburger Acht. Je ging tegelijk met de intern gehuisveste roeiploegen op een speciaal sportdieet, uitgedokterd door de staf van de nationale roeiakademie. En niet in de laatste plaats: je kreeg les van de beste roeicoaches van Duitsland.
Met tien mensen uit alle delen van Nederland reden we dat jaar in alle vroegte naar Ratzeburg. Dat bleek een fraai Middeleeuws stadje te zijn op de grens van het vroegere Oost- en West-Duitsland, net onder Lübeck. De nationale roeischool was daar tijdens de Koude Oorlog met opzet gehuisvest, als strategie om de gevreesde Oostduitsers de ogen uit te steken. Wanneer een DDR-roeier na een internationale wedstrijd in de Bondsrepubliek asiel vroeg, konden zijn oude ploeggenoten hem dagelijks in schitterend Westduits materiaal zien trainen. Meteen aan de overkant van het meer lag het nationale roeicentrum van de DDR.
 (meer…)

Door onze mediaredactie
UPDATE 1 jan. 2016 – Bij de meest gelezen stukken uit Das Zahngold in 2015 vallen als eerste twee recente stukken over literatuur op: bij de dood van Joost Zwagerman en bij de oprichting van Das Mag Uitgevers. Hoewel pas kort geleden gepubliceerd kregen ze al duizenden lezers, die er ook nog lang (6:54 en 5:37 min.) in doorlazen.
Ook vier andere nieuwe stukken eindigden in de top-twintig: over de 88-jarige antiquaar Wilma Schuhmacher, de dreigende verloedering van de Oba, het Frans Kellendonk-jaar en de dood van Hannelore Grunberg-Klein.
Van de oudere stukken trokken met name die over Jan van Anrooy uit 2014 nog steeds veel lezers. In januari laaide de belangstelling voor de Betuwse NSB-Gildeleider weer op door de ‘Geaarde Kunst’-tentoonsteling in Arnhem en in december gebeurde dat weer, na de rellen over een azielzoekerscentrum in Van Anrooy’s woonplaats Geldermalsen. De angst voor het vreemde en ‘ontaarde’ (Van Anrooy) zit er in de Betuwe kennelijk nog altijd in.
Na de verschijning van een Memoir van zijn dochter Hendrickje was er begin 2015 verder veel belangstelling voor het leven van de enkele jaren geleden overleden oud-NRC-hoofdredacteur André Spoor. Er kwamen veel lezers langs voor het boek Opnieuw beginnen van de nieuwe Denker des Vaderlands Marli Huijer en Reinjan Mulder. En bij de recensies op de site kwam er steeds meer vraag naar twee pas in 2014 opgenomen oude boekbesprekingen: van Jona Oberski’s debuut Kinderjaren (1978) en Cees Nooteboom’s Rituelen (1981).
Het allermeest werd echter de speciale pagina over uitgeverij Babel & Voss  (niet in de lijsten opgenomen) geraadpleegd. Nadat Das Zahngold het oude webadres van Babel & Voss Uitgevers (www.babelenvoss.nl) had overgenomen, vond er meteen een verviervoudiging van het bezoek aan de pagina plaats, die met 9.113 bezoeken in 2015 voor bijna 10% van het totale bezoek zorgde.
Volgens Google Analytics zijn door al deze verschuivingen de meest gelezen stukken in 2015 (met tussen haakjes de klassering in 2014 en de stijging of daling t.o.v. vorig jaar):
1. (-) De cultuurkritiek van Gimmick! – Bij de dood van Joost Zwagerman (2015)
2. (2) Nazikunst in het Geldermalsense gemeentehuis? – De zaak Jan van Anrooy (-31%)
3. (-) De man van Sissi – Bij de dood van André Spoor (+1301%)
4. (6) Marli Huijer en Reinjan Mulder over  ‘Opnieuw Beginnen’ (+18%)
5. (-) Das Zahngold feliciteert Das Mag – brief aan mijn (meer…)

Door Reinjan Mulder

Henri Hayden: Nobelprijswinnaar Samuel Beckett (tekening)

Eigenlijk had ik hem al lang moeten hebben. De Nobelprijs. U weet misschien dat in 1901 de Nederlander prof. J.H. van ’t Hoff de allereerste Nobelprijs kreeg voor de grote ontdekkingen die hij in de scheikunde had gedaan. Nederland zat daarmee nogal in z’n maag, omdat Van ’t Hoff toen net naar Berlijn was verhuisd, waar hij veel minder college zou hoeven geven dan in zijn geboorteland. Voor zover u dat niet weet, kunt u dat nalezen in mijn vier jaar geleden verschenen roman Coffee Company.
Maar wat u vast niet weet, is dat er vijftig jaar na Van ’t Hoff’s dood, in 1961, een grote vrachtauto van Van Gendt & Loos voor mijn ouderlijk huis stopte, met daarin, schrik niet, het kolossale cilinderbureau dat van de grootste Nederlandse geleerde aller tijden was geweest.
Dat bureau was voor mij bestemd. Een geschenk van mijn Amsterdamse oom Eeuwout, die het bureau bij een reorganisatie ontheemd op zijn werk had aangetroffen. Aan dat bureau zou ik ooit de grote werken moeten voltooien die mij, in de ogen van mijn familie, misschien op weg konden helpen naar een volgende Nederlandse Nobelprijs.
Ook de geschiedenis van dit bureau en het tragisch-komisch lot van zijn eigenaar treft u, zij het enigszins verhuld, aan in het boek Coffee Company.
Ik kan u nu vast     (meer…)

Reinjan Mulder overhandigt de eerste boekjes van ‘Meer Oost’ aan v.l.n.r. Elke Geurts, Henk – The Nits – Hofstede en Herman Koch (foto Bronshoff)

Door onze mediaredactie
In oktober was er onder de lezers van Das Zahngold veel aandacht voor de geschiedenis van Nederlandse uitgeverijen. Het recente stuk over de nieuw opgerichte uitgeverij Das Mag werd binnen 2 weken meer dan 1.100 keer gelezen, en met een lange gemiddelde leestijd: 6:28 minuten. De pagina met nieuws over Babel & Voss kreeg rond de presentatie van Meer Oost, het nieuwe boek met schrijvers uit Amsterdam Oost, veel (754) lezers. Daarnaast waren vier oudere stukken over Uitgeverij Meulenhoff in trek: over het gebrek aan nieuw talent bij uitgeverij Meulenhoff in de jaren negentig, over hoe het beste werk van Jan Wolkers in 2005 voor de uitgeverij behouden bleef (316 keer opgevraagd), over de ondergang van Meulenhoff tussen 2001 en 2011 en de terugblik  bij het vertrek van de omstreden directeur Sander Knol bij Meulenhoff/De Boekerij (met gemiddelde leestijd 10:33 min.!). Tot slot werden ook de interviews met de vroegere AP-topmannen Martin Ros en Theo Sontrop weer veel opgevraagd. Zodat de meest gelezen stukken van de afgelopen maand waren:
1. (-) Das Zahngold feliciteert Das Mag: brief aan mijn oude – en nieuwe – compagnons
2. (2) Babel & Voss: nieuw boek met schrijvers uit Amsterdam Oost

Schrijvers van ‘Meer Oost’, bij de presentatie in de Linnaeusboekhanel (foto Bob Bronshoff)

3. (-) Kort Amerikaans: Hoe Jan Wolkers in 2005 voor uitgeverij Meulenhoff behouden bleef
4. (-) De ondergang van J.M. Meulenhoff (2): het verdwijnen van Hollands Maandblad als fuik voor nieuw talent
5. (1) Bij de dood van Joost Zwagerman – de cultuurkritiek van Gimmick!
6. (3) Hoe de Oba Oba Light werd
7. (-) Wo will ich hin? – Op roeiles bij de Ruderakademie Ratzeburg
8. (7) Marli Huijer en Reinjan Mulder over hun boek Opnieuw Beginnen
9. (re) ‘Vallen op iemand die klopt’ – Cees (meer…)

Thomas Heerma van Voss’ verhaal over Babel & Voss en het avontuur dat uitgeven heet

Beste Daniël,
UPDATE – Dinsdag 17 november richt jij samen met Toine Donk een nieuwe uitgeverij op. Dat wil zeggen: samen met Toine en nog drieduizend oprichters.
Eén van die drieduizend oprichters ben ik, en ik wil je als je nieuwe compagnon bij Das Mag Uitgevers dan ook hartelijk feliciteren met deze moedige stap.
Al heb ik daarbij wel gemengde gevoelens. Vorige week sprak ik Maartje Wortel, die me bij een kopje koffie vertelde dat ze haar nieuwe verhalenbundel graag bij Babel & Voss Uitgevers had willen uitgeven. Dat is de uitgeverij die jij en ik vijf jaar geleden samen met Daan Heerma van Voss oprichtten, en die ik nog steeds met meer of minder succes voortzet. Jij hebt Maartje toen gezegd dat ze daarmee beter even kon wachten, omdat ze dan bij de nieuwe uitgeverij van Das Mag terecht kon.
Dat is natuurlijk je goed recht, Daniël. Ik had in jouw situatie misschien hetzelfde gedaan. Maar het betekent wel dat we nu behalve compagnons ook concurrenten zijn. Ik had met Babel & Voss dat boek van Maartje ook wel willen uitgeven. En ik had het ook wel aangekund.
Maar jullie beschikken nu dank zij jullie geslaagde crowdfunding en enkele geldschieters over enkele tonnen voor jullie nieuwe uitgeverij, ik ving ergens een bedrag op van 3 ton, en zoveel zou ik in deze moeilijke tijden niet meer zo gauw in zoiets onzekers als de uitgeverij willen steken. Dus misschien hebben jullie met Das Mag Uitgevers nu wel een veel betere broedplaats gecreëerd voor een groot talent als dat van Maartje.
Ik heb ook gehoord dat (meer…)

Voorpublicatie uit een verhaal dat in december 2015 in ‘De Landtong’ verschijnt, het clubblad van roeivereniging Willem III. 
Door Reinjan Mulder
Het zal een jaar of tien geleden zijn dat ik besloot echt te gaan roeien. Eindelijk. Ik had een paar jaar in een grote vierpersooonsboot, een C4, les gehad bij Roeicentrum Berlagebrug. Bij de roeivereniging waarvan ik daarna lid was geworden had ik een aantal nuttige vervolgcursussen gedaan, eerst in de C1, de wat bredere eenpersoonsboot, en daarna in de o zo wankele skiff. En ik had daar met goed gevolg alle skiffexamens afgelegd. De getuigschriften met de uitgewerkte cijferlijsten lagen nog achter in mijn kast met shirtjes en roeibroekjes. Maar het gevoel bleef knagen dat er meer in het roeien moest zitten dan ik eruit haalde. Ik kon beter.
Samen met een roeimaat met wie ik elke zondagmorgen naar Ouderkerk skiffte, waarna we ons op het grote zonneterras aan de appeltaart van de firma Kuyt te goed deden, o heerlijke dagen, gaf ik me op voor wat een roei-clinic werd genoemd, een gespecialiseerde skiff-cursus op de legendarische Ratzeburger See in Duitsland.
De clinic aan de rand van het meer werd vanuit Nederland georganiseerd en had de reputatie dat je er in een week de laatste kneepjes van de roeisport onder knie kreeg. Je werd gehuisvest in de ultramoderne, eerste roeischool van de Duitse Bondsrepubliek, de Ruderakademie Ratzeburg, de thuisbasis van de  heel lang onoverwinnelijk geachte Ratzeburger Acht. Je ging de hele week (meer…)

Door onze mediaredactie

Op 2: Het nieuwste boek van Babel & Voss Uitgevers

In oktober 2015 kregen zowel Joost Zwagerman’s roman Gimmick! als de dreigende verloedering van de Oba in Amsterdam weer veel belangstelling. Na een opiniestuk over de Oba in de Volkskrant op 27 oktober (met het adres van de site) kwamen er binnen twee dagen meer dan vierhonderd nieuwe lezers voor de recensie van Gimmick! langs, en werden onder het Oba-stuk weer diverse nieuwe verklaringen aangedragen voor het feit dat deze recensie in de Oba onvindbaar is. Met als meest bizarre variant dat de recensie verwijderd zou zijn omdat oud-voetballer ‘Jan Mulder’ (what’s in a name) had laten weten niet geciteerd te willen worden. Een stuk van Reinjan Mulder zou daardoor tegelijk met die van ‘Jan’ uit het computersysteem zijn gewist. Een moderne variant van de schrijftafelmoord?
Een tweede onderwerp dat veel en langdurig aandacht trok waren de herinneringen aan de in de oorlog vermoorde joodse pianist en componist Mischa Hillesum, de broer van Etty Hillesum. Na een vermelding op Facebook’s ‘Joodse Geschiedenis in Nederland’, kwamen daarvoor binnen enkele dagen 125 lezers naar de site.
Vooruitlopend op het volgende boek van Reinjan Mulder’s uitgeverij Babel & Voss, getiteld Meer Oost, met 22 verhalen van schrijvers uit Amsterdam-Oost, ontstond er in de loop van oktober verder steeds meer (meer…)

Kroniek van een toekomst – ontmanteld atoomcentrum op Orford Ness

Door Reinjan Mulder
Svetlana Alexijewitsch’ Tsjernobyl – Kroniek van een toekomst is misschien wel een van de beste boeken geweest die ik toch maar niet heb uitgegeven. Ik las het rond de eeuwwisseling, toen ik bij uitgeverij De Geus uitgever was, nadat mijn collega Ad van Rijsewijk de Duitse vertaling Eine Chronik der Zukunft van de Leipziger Messe had meegenomen. Het bleek een fascinerend boek, dat ik nooit heb kunnen vergeten, zoals ik zoveel boeken eeuwig zal moeten onthouden die ik nooit op de Nederlandse markt heb gebracht – terwijl ik veel boeken die ik wel heb uitgebracht, al weer vrij snel vergeten ben.
Tsjernobyl, een van de eerste belangrijke boeken van de nieuwe Nobelprijswinnaar, roept in koren en stemmen de macabere sfeer op die in Tsjernobyl was ontstaan na het grote ongeluk met de kerncentrale aldaar. De angst, de onmacht. Het was de bevolking van Tsjernobyl die door haar opeens een stem kreeg, tegenover alle geruststellende commentaren en droge analyses van bovenaf.
Toen ik het boek las, was ik een dag lang ondergedompeld in de verlaten, angstige atmosfeer van een verre Oosteuropese stad die gedoemd was ten onder te gaan door een veel te groot vertrouwen in de techniek. Wat een boek!
Maar konden we zo’n boek ook verkopen, bij De Geus?
De opzet deed wel wat denken aan Dylan Thomas’ Under Milkwood, maar dat boek was veel poëtischer, dromeriger, en veel minder politiek. En de stijl en thematiek deden me denken aan het befaamde Die Vermittlung van Peter Weiss, een somber toneelstuk uit de jaren zestig waarin (meer…)

Van ’t Hoff’s bureau uit Museum Boerhaave

Door onze mediaredactie
In september werden in Das Zahngold vooral veel nieuwe stukken goed gelezen: over de roman Gimmick! van Joost Zwagerman, in de week van zijn overlijden (407 keer), over de verloedering van de Openbare Bibliotheek in Amsterdam (211), over Antiquariaat Schuhmacher (121 en 167 keer) en een herinnering aan de 75 jaar geworden dichter Elly de Waard (251 keer).
Daarnaast deden drie oude stukken op de site het plotseling erg goed: over de twee (dan wel drie) bureaus van de eerste Nederlandse Nobelprijswinnaar prof. J.H. van ’t Hoff, een interview met de Poolse Nobelprijswinnaar Czeslaw Milosz en ‘Het ei dat kon staan’: een bijna Nesciaanse herinnering aan een tochtje naar Waterland die in 1947 in De Waarheid verscheen. Dit stukje, het oudste op Das Zahngold, werd herontdekt rond het jubileum van de Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie (NJN), en in enkele dagen meer dan 100 keer goed bekeken.
Een laatste onderwerp dat in september weer veel interesse had – rond de verschijning van haar nieuwe roman – was Connie Palmen: zowel de NRC-bespreking van haar debuut De Wetten als een interview met haar over De Vriendschap en haar overleden man Ischa Meijer werden honderden keren opgevraagd.
Van de stukken die gemiddeld minstens één keer per dag (>29) werden opgevraagd, de ‘Leespaarden’, werd het langst en intensiefst gelezen in (met tussen haakjes de scores in augustus):

1. (re) Ik ben geen pessimist – Interview met de Poolse Nobelprijswinnaar Czeslaw Milosz (gemiddelde leestijd 9:40 minuten)
2. (-) Piet Mulder: Het ei dat kon staan (7:00 min)
3. (1) Hoe zou het toch met (meer…)

Twee streepjes in de kantlijn van Zwagermans Gimmick: citeren?

Door Reinjan Mulder
Nu we wat bekomen zijn van de onverwachte en spectaculaire dood van Joost Zwagerman, rijst de vraag wie hij als schrijver is geweest. Wat is Zwagermans plaats binnen de Nederlandse literatuur?
Dat is niet zo eenvoudig te beantwoorden. Tot twintig jaar geleden kon je voor die vraag terecht bij de Openbare Bibliotheek van Amsterdam, de Oba, die nauwgezet een van de twee grootste knipselachieven van Nederland bijhield. Tienduizenden recensies zaten daar in mappen, waarin iedere geïnteresseerde een kijkje kon nemen.
Die tijd komt waarschijnlijk nooit meer terug. In de jaren negentig had dit systeem zijn langste tijd al gehad en werd er vanuit de landelijke bibliotheekorganisatie NBLC besloten alle krantenpublicaties over boeken en schrijvers samen te brengen en te digitaliseren. Zo kwam in 1992 de LiteRom op de markt, een kostbare CD-Rom waarvoor (meer…)