Bij het vijfjarig jubileum van de roman Coffee Company – Reinjan Mulder in Trouw: ‘Uitgeven is het vak van de hoop’
Vijf jaar geleden verscheen Reinjan Mulder’s roman Coffee Company. Joost van Velzen interviewde hem daar toen over in Trouw. Vanwege het eerste lustrum vandaag de volledige tekst.
Hier op het Waterlooplein zou het geweest kunnen zijn, de ontmoeting tussen de twee mannen. In deze vestiging van dit koffieconcept. Want de roman Coffee Company van Reinjan Mulder speelt zich af tussen de barista’s en de laptops.
Coffee Company Waterlooplein
In het boek raken twee mannen met elkaar in gesprek in een hippe koffiebar. De een is geslaagd uitgever met meer dan dertig Nobelprijswinnaars in zijn fonds, de ander is kenner van de scheikundige J.H. van ’t Hoff, eveneens Nobelprijswinnaar – de allereerste nog wel. Geleidelijkaan ontstaat er dan een vertrouwensband tussen de twee mannen, die meer op elkaar lijken dan ze wellicht zelf beseffen.
Het verhaal wordt overgoten door een enorme hoeveelheid latte’s en cappuccino’s die de mannen tussen de bedrijven door voor elkaar halen.
We ontmoeten elkaar aan de lange houten tafel in één van de 34 filialen van de Coffee Company – waar anders? Reinjan Mulder is schrijver en uitgever. Hij richtte in 2010 met Daan Heerma van Voss en Daniël van der Meer Babel & Voss Uitgevers op. Mulder heeft net een ontmoeting gehad met de mede-oprichter van de Coffee Company, die een gepassioneerd lezer blijkt: ‘Toen ik Mulders boek las moest ik meteen denken aan Kaas van Elsschot,’ zegt hij. ‘De overeenkomst met de werkelijkheid van de Coffee Company vond ik verbijsterend.’
Wat zullen we nemen?
Reinjan Mulder: ‘Doe mij maar een latte.’
Mag dat wel, een roman de titel geven van een bestaand concern?
‘Mijn uitgever heeft voor de zekerheid eerst een mailtje gestuurd naar het hoofdkantoor van de Coffee Company. Een net verschenen boek uit de handel nemen is een kostbare zaak, dat risico wilden we niet lopen. Maar ze maakten er geen punt van. Ze hebben zich er niet mee bemoeid, zijn het ook niet gaan dwarsbomen.’
Waarom koos u een hippe koffiebar als locatie?
In 2015 werd Coffee Company overgenomen door Babel & Voss
‘Ik wilde als verbindende factor iets nieuws hebben, iets van deze tijd. De Coffee Company is het toonbeeld van de hyperindividuele samenleving. Kijk maar om je heen. Bijna iedereen hier zit alleen aan een laptop te werken, sommigen houden hier kantoor. Vroeger had je de zware bureaus, daarna de kantoortuin, nu heb je dit. Tegelijkertijd is er toch onderling contact. Aan de zijkanten zie je opvallend vaak jonge studenten zitten die elkaar hier dagelijks treffen. Anderen zijn uit op een date. Een vriendin van mijn vrouw heeft haar man in de Coffee Company ontmoet. Dit soort koffiebars winnen sterk aan betekenis. Ik ken er vrij veel, ze zijn bewust een beetje rommelig gehouden. Het is er licht, je voelt je er thuis, maar niemand bemoeit zich met je. Het is een goede formule.’
Het leven van J.H. van ’t Hoff loopt dwars door het verhaal heen. Wat heeft u met Neerlands eerste winnaar van de Nobelprijs?
‘Net als de tegenspeler in het boek, bezit ik zelf een bureau dat vermoedelijk van Van ’t Hoff is geweest. Dat bureau zou aanvankelijk een kleine rol spelen in het begin van het verhaal van de twee mannen, maar dat is nogal uit de hand gelopen. Er bleek zoveel interessants over Van ’t Hoff te vertellen. In het boek wil de uitgever een biografie over hem laten schrijven, maar inmiddels geloof ik echt dat er een markt is voor een biografie over hem. In de eerste opzet moest Coffee Company vooral een boek over dubbelgangers worden, waarbij ik voor de ik-figuur een uitgever had bedacht.’
Net als u zelf. Kunt u die uitgeverswereld eens kort beschrijven?
Reinjan Mulder: ‘Voor NRC Handelsblad heb ik 25 jaar over uitgeverijen geschreven, dus daarna dacht ik die wereld wel te kennen. Maar pas toen ik een tijdje bij uitgeverij De Geus in dienst was, begreep ik hoe het er werkelijk aan toe ging. De wereld rondom het uitgeven van boeken, zeker romans, draait voor de helft op geruchten, imago’s, modes. Daarna heb ik bij Meulenhoff gezien hoe zoiets ook grandioos mis kan gaan, hoe dramatisch het is als er alleen nog maar in omzetcijfers en targets wordt gedacht. Gelukkig had ik bij De Geus eerst ook de mooie kanten van het vak leren kennen.’
Wat is er zo mooi aan?
‘Het contact met de auteurs is stimulerend, het redigeren, van een aardig boek een goed boek maken. Daar is veel plezier aan te beleven. Maar het mooiste is om een boek dat nog niet bestaat te laten bestaan. Het is toveren. Van niets maak je iets.’
Eerste omslagontwerp voor Coffee Company
De twee mannen die elkaar in de Coffee Company ontmoeten, ontlenen hun identiteit beiden aan iets wat eigenlijk buiten henzelf staat. Hoe werkt dat?
‘Ze compenseren iets. Het zijn twee onzekere mannen die zich bedreigd voelen. De een compenseert dat door heel veel waarde toe te kennen aan het bezit van het bureau dat van een Nobelprijswinnaar kan zijn geweest. De ander, de uitgever, door zijn fonds vol Nobelprijswinnaars te stoppen. Maar die identiteit maakt ze kwetsbaar als er iets fout gaat.
Het is een houding die ik vaak zag in de boekenwereld: als het slecht gaat klampt iedereen zich vast aan zijn status. Het aantal bezoeken aan de beurs van Frankfurt, bijvoorbeeld: “Ik ben er nu al voor de 20ste keer”, roepen ze dan om het hardst. Toen uitgeverij Meulenhoff op sterven na dood was, hielden ze naar buiten toe de schijn op dat het goed ging, door in Frankfurt het duurste hotel te nemen.’
Het gaat nog steeds slecht. Heeft het boekenvak wel toekomst?
‘Uitgeven is het vak van de hoop. Ik heb altijd geleerd: wees optimistisch, hou jezelf niet voor de gek. En zorg dat je aan productvernieuwing doet.’
Productvernieuwing? Een boek is toch een boek?
‘De boekenwereld zal op zoek moeten naar nieuwe auteurs, nieuwe vormgevers en nieuwe verspreidingskanalen. Denk aan de komst van de Rainbow-pockets. Dat was destijds een totaal nieuw concept. De boekenwereld zou een voorbeeld moeten nemen aan de Coffee Company. Vijftien jaar geleden zou niemand iets hebben gezien in een koffiehuis met veel personeel, zelfbediening en lekkere, maar dure koffie. Nu vragen ze voor een kopje koffie dat elders 1,50 kost rustig 3,70, en het kan niet op.’
Verscheen eerder in Trouw van 14 december 2011.
Reinjan Mulder, Coffee Company. Uitgeverij Babel & Voss / Nieuw Amsterdam. ISBN:9789046811351; 220 bladzijden. Prijs: € 17,95. Coffee Company is verkrijgbaar bij de betere boekwinkel, bij bol.com of door overschrijving van € 17,95 op Bankrekening NL06 INGB 0004674536 t.n.v. Reinjan Mulder Research & Editing. Vermeld bij het overschrijven ‘Coffee Company’, alsmede het volledig adres waar het boek naar toe moet.