Ondergang loont – Drama’s Joost Zwagerman, Meulenhoff en Hans Goedkoop bij best gelezen stukken van 2016
Inrichten van Reinjan Mulder’s tentoonstelling ‘Objectief Nederland’ in het Rijksmuseum. Veel lezers bezochten de auteurspagina in 2016
Door onze mediaredactie
UPDATE – ‘… there is no success like failure,’ zingt de kersvers gelauwerde Bob Dylan, ‘and … failure is no success at all’. Gaan we af op de goed gelezen stukken uit Das Zahngold in 2016 (tot nu toe), dan lijkt het er inderdaad op dat hij gelijk heeft en dat de meest succesvolle stukken over mislukkingen gaan.
Maar mag je ze dan nog wel succesvol noemen?
Meest gelezen artikel in 2016 was in ieder geval het lange stuk dat verscheen na de tragische, zelfgekozen dood van Joost Zwagerman. In de laatste vier maanden van 2015 kreeg dit al meer dan duizend lezers, en het afgelopen jaar kwamen daar nog bijna tweeduizend (1.983) bij.
Een ander stuk dat meteen veel lezers kreeg, ging over de vraag of Hans Goedkoop zijn lang geleden opgezette biografie van Renate Rubinstein ooit nog zou afmaken. Dank zij ruime aandacht op Facebook en in Het Parool kreeg dit, nadat het in februari verscheen, al 1.576 lezers, waarmee het op de derde plaats van de top 25 belandde, onder de na zoveel jaar nog altijd veel (1.779 keer) gelezen terugblik op Lulu Wang’s Het Lelietheater, wat – zacht gezegd – ook niet het meest bejubelde boek van de afgelopen eeuw was.
Tel daar nog bij de veel en goed gelezen necrologieën van te jong gestorven schrijvers als Doeschka Meijsing (1.117), Hermine de Graaf (546), Henk van Woerden en Nanne Tepper (723) en het zal duidelijk zijn dat snevende schrijvers meer aandacht trekken dan levende.
Reuzenschilderij van het Laageinde in Geldermalsen, ca. 1958
MEEST GELEZEN
De lijst met de 25 meest gelezen (opgevraagde) stukken van het afgelopen jaar op basis van de Byte-statistieken ziet er nu alsvolgt uit, met tussen haakjes hun positie in 2015:
1. (11) De cultuurkritiek van Gimmick! – Bij de dood van Joost Zwagerman
2. (re) Wat een tuttigheid – Lulu Wang’s Het lelietheater revisited
3. (-) Hans Goedkoop en de biografie van Renate Rubinstein
4. (re) Bij het tweede lustrum van Uitgeverij Augustus (2011) – De teloorgang van uitgeverij Meulenhoff
5. (1) Interview met Connie Palmen over de dood van Ischa Meijer en haar roman De vriendschap
6. (16) Hoe de man zijn wereld ziet – Recensie van Connie Palmen’s De Wetten
7. (-) ‘Een leven in stukjes’ – Recensie van Wiel Kusters’ biografie van Kees Fens
8. (re) The first cut – bij de dood van Doeschka Meijsing
9. (7) Marli Huijer en Reinjan Mulder over hun boek Opnieuw beginnen
10.(18) ‘Vallen’ op iemand die ‘klopt’ – Bij de herlezing van Cees Nooteboom’s Rituelen
11. (-) Groter dan de nachtwacht Herinneringen aan een Betuws reuzenschilderij
12. (10) Schilder van het Betuwse landschap – Sandra van Beek over Piet Mulder
13. (3) Nazikunst in het gemeentehuis? De zaak Jan van Anrooy
14. (-) Nieuwe knollen voor oude citroenen – bij het ontslag van Meulenhoff’s Sander Knol
Reinjan Mulder, Fotoreeks van Doeschka Meijsing in NRC Handelsblad
15. (19) Recensie van Jona Oberski’s debuut Kinderjaren
16. (15) Een rauwe stem uit het diepe noorden – Bij de dood van Nanne Tepper
17. (re) ‘De verwarringen van de jonge Robinson’ – Recensie van Doeschka Meijsing’s romandebuut (1976)
18. (8) ‘Een winterreis’ – De ondergang van het Gymnasium in Tiel
19. (re) Interview met Tessa de Loo over De Tweeling
20. (-) Een land dat nog nooit iemand zag – Reinjan Mulder over het boek bij zijn Rijksmuseum-tentoonstelling Objectief Nederland
21. (-) De vrouw op het zand – Bij de dood van Hermine de Graaf (1951-2013)
22. (-) Recensie van Margriet de Moor’s Eerst grijs dan wit dan blauw
23. (-) Elly de Waard 75 jaar – Een bijzonder bezoek aan Huize het Vogelwater
24. (12) Het verlies van K.L. Poll’s Hollands Maandblad – De ondergang van uitgeverij Meulenhoff (2)
25. (-) W.G. Sebald en ik lijken op elkaar – Interview met zangeres Patti Smith
Gelukkig blijken zich onder de 25 meest (500-2.000 keer) gelezen stukken ook een aantal bijdragen te bevinden over de levenden, van Connie Palmen (1.373 en 1.313 keer) en Margriet de Moor (518) tot Cees Nooteboom (924 keer gelezen), al moeten zij het opnemen tegen vier (!) artikelen over de smadelijke teloorgang van de ooit zo toonaangevende uitgeverij Meulenhoff. Zo verdrievoudigde daar het aantal lezers over de chronologie van dit drama tussen 2001 en 2011, van 451 (2015) naar 1.553 (2016), gemiddeld 4 per dag, terwijl ook het stuk over het voortijdige vertrek van Meulenhoff-directeur Sander Knol in 2012 meer bezoekers dan ooit trok, 769, meer dan 2 per dag – tegen nog slechts 267 in 2015.
Bob Dylan had gelijk: there is no success like failure – ondergang loont.
Een veel positiever getoonzet stuk, dat desondanks goed gelezen werd, ging over een reusachtig, collectief vervaardigd schilderij dat in de jaren vijftig menig Betuws buurtfeest opvrolijkte: Groter dan de Nachtwacht (2016). Dit stuk werd sinds het half februari verscheen al door 889 lezers bekeken, uit alle delen van het land, waarmee het de meest gelezen jeugdherinnering van het afgelopen jaar was.
Bij de literatuurrecensies traden in 2016 weinig veranderingen op. Meest gelezen recensie (1.313 keer) was volgens Byte weer die over De wetten van Connie Palmen uit NRC Handeslblad, tevens een van de langst gelezen recensies van 2016, op afstand gevolgd door de recensies van Jona Oberski’s kleine klassieker Kinderjaren (741 keer gelezen) en Doeschka Meijsing’s Robinson (635).
Meest gelezen ‘pagina’s‘ (rubrieken met een eigen ingang) op de site waren die over uitgeverij Babel & Voss en Reinjan Mulder, met 8.463 resp. 3.354 page-views. De aandacht voor de uitgeverij bleef daarmee op een zelfde hoog niveau als in 2015, terwijl die voor Reinjan Mulder – mede dankzij zijn recente Rijksmuseum-tentoonstelling Objectief Nederland – afgelopen jaar ruim verdubbelde.
LANGST GELEZEN ARTIKELEN (‘LEESPAARDEN’)
Zeker zo belangrijk als het aantal bezoeken is natuurlijk de duur van de bezoeken. Wordt er snel weer weggeklikt of wordt een stuk tot het einde gelezen? Een indicator daarvoor is de gemiddelde ‘leestijd’, zoals die wordt gemeten door Google Analytics. Ook volgens deze maatstaf blijkt de woelige geschiedenis van Meulenhoff leidend. Bij de minstens wekelijks (>51 keer) opgevraagde artikelen werd het langst – en wellicht ook het best – gelezen in:
1. (-) Hoe het beste werk van Jan Wolkers voor uitgeverij Meulenhoff behouden bleef (gemiddelde leestijd 8:27 minuten)
2. (1/2) ‘De einder is altijd blauw’ – Herinneringen aan Henk van Woerden (gemiddeld 8:05 minuten)
3. (-) ‘De weg naar je hart’ – Een ontmoeting met de Italiaanse schrijfster Susanna Tamaro (7:45)
4. (16) ‘Alles moet echt zijn, alles moet kloppen’ – Interview met de dichter Jan Eijkelboom (7:08)
5. (18) Nazikunst in Geldermalsens Gemeentehuis? – De zaak Jan van Anrooy (6:59)
6. (-) Bij het verschijnen van Objectief Nederland – Herinneringen aan de Diamantslijperij (6:58)
7. (-) Een vader uit Berlijn – bij de dood van Helga Ruebsamen (6:50)
8. (-) ‘De zwarte in mij’ – Herinneringen van een Zwarte Piet (6:40)
9. (re) Een winterreis – De ondergang van het Stedelijk Gymnasium in Tiel (6:32)
10.(10) ‘Uitgeven is een zorgelijke zaak, maar het is gelukkig niet meer mijn zorg’ – Hoe zou het toch met Martin Ros gaan? (6:28)
11. (14) Naar een strijdbare vorm van melancholie – Interview met dichter Rutger Kopland (6:25)
12. (-) ‘Een echte heiden’ – Bij de dood van Adriaan Morriën (6:24)
Rijksmuseumconservator Hans Rooseboom (l.) en Reinjan Mulder
13. (-) Op pad met Buddy, fietskoerier van Foodora (6:21)
14. (-) Interview met schrijver M.M. Schoenmakers over zijn Suriname-cyclus (6:11)
15/16. (re) Bij het tweede lustrum van Augustus – De ondergang van uitgeverij J.M. Meulenhoff (6:07)
15/16. (-) Ach, Gorodisje – In de voetsporen van Konstantin Paustovski door de Oekraine (6:07)
17. (re) Zij leerde Geldermalsen dansen – Bij de dood van Hanna Mulder-Hulscher (5:31)
18. (re) ‘De lekkende kraan fan it fertriet’ Bij de dood van Tsjebbe Hettinga (5:25)
19. (13) Een rauwe stem uit het diepe noorden – Bij de dood van Nanne Tepper (5:19)
20. (9) ‘De prullenmand van meneer Reve hoeven we niet’ – Herinneringen aan de antiquaar Wilma Schuhmacher (5:16).
Opvallend is dat veel stukken die in 2016 lang gelezen zijn ook in andere jaren lang bleven openstaan. Een teken te meer dat de indicator als zodanig goed werkt.
LANGST GELEZEN RECENSIES
Langst gelezen onder de veel (>51 keer) gelezen recensies waren in 2016 die over:
1. Cynthia McLeod’s Hoe duur was de suiker (gemiddelde leestijd 7:30 minuten)
2. Hier groeit de leegte hoog – Recensie van Adriaan van Dis’ Het beloofde land (7:07 min.)
3. Margriet de Moor’s Eerst grijs dan wit dan blauw (6:45)
4. De man die toch zijn vader werd – Recensie van Leon de Winter’s Supertex (6:44)
5. Recensie van Margriet de Moor’s De vituoos (6:39)
6. De hangmat, ach de hangmat – over Rascha Peper’s Russisch Blauw (6:14)
7. ‘Hoe de man zijn wereld ziet – Recensie van Connie Palmen’s De wetten (6:06)
8. Recensie van Jona Oberski’s Kinderjaren (6:01)
9. Leon de Winter schrijft literatuur! – Recensie van De Winter’s De ruimte van Sokolov (5:48)
10. Over Jeroen Brouwers’ Zonsopgangen boven zee (5:39)
Bij de recensies weer veel stukken over boeken die al eerder op de jaaroverzichten prijkten. Nieuw zijn dit keer twee recensies van boeken van Margriet de Moor, alsmede die van Jeroen Brouwers’ vroege roman Zonsopgangen boven zee.
FACEBOOK LIKES
Een andere indicator voor het succes van stukken op Das Zahngold zijn de zogeheten Facebook likes. In 2016 gingen de meeste (nieuwe) likes naar:
1. Waar blijft de Rubinstein biografie van Hans Goedkoop? (277 likes)
2. Wat moet een man die 45 wordt? Bij de 45ste verjaardag van Arnon Grunberg (42 likes)
3. Een eenmansactiegroep tegen de rest van de wereld – Bij de dood van Renate Rubinstein (38)
4. Bij de dood van Nanne Tepper (25 nieuwe likes, van 6 in 2015 naar 31)
5. Hoe Jan Wolkers voor Uitgeverij Meulenhoff behouden bleef (23)
6. Bij het verschijnen van Objectief Nederland – Herinneringen aan de Diamantslijperij (22)
7. The first Cut – Bij de dood van Doeschka Meijsing (20, van 3 naar 23)
8. Bij een foto van een reuzenschilderij – Groter dan de Nachtwacht (19)
9. Jaaroverzicht 2015: 24% meer bezoek en betere lezers, met dank aan Joost Zwagerman, Das Mag en de familie Spoor (11)
10/11. Jiddisch lezen op twee grenzen – Bij de dood van Eriek Verpale (10, van 13 naar 23)
10/11. Een overvloed aan zelfkennis – Recensie van Lenteloos voorjaar – oorlogsdagboeken 1940-1941 van Hanny Michaelis (10)
ZOEKMACHINES
Helga Ruebsamen en Reinjan Mulder bij Helga’s Mercedes kampeerbus (foto’s Vincent Mentzel).
Kijken we welke namen via de zoekmachines tot het meeste bezoek aan Das Zahngold leidden, dan treffen we daar drie nieuwkomers (Gerda Meijerink, Ischa Meijer en Cees Nooteboom) aan en veel oude bekenden (tussen haakjes hun positie in 2015):
1. (2) Connie (en Conny) Palmen (54 keer gezocht)
2. (1) Reinjan (en Rein Jan) Mulder (52)
3. (-) Gerda Meijerink (46)
4. (10) Doeschka Meijsing (35)
5. (-) Ischa Meijer (30)
6. (4) Jan van Anrooij (en Anrooy) (24)
7/8. (7) Martin Ros (17)
7/8. (-) Cees Nooteboom (17)
9/10. (6) Piet Mulder (16)
9/10. (5) André Spoor (16)
Meest gegooglede woord was weer ‘recensie’ (99). Meest gegooglede boektitels waren: Connie Palmen’s De wetten (24), Jan Wolkers’ Brandende Liefde (20), Cees Nooteboom’s Rituelen (18), Doeschka Meijsing’s Robinson (14) en Jona Oberski’s Kinderjaren (11).
Verantwoording: cijfers gebaseerd op de gegevens van Byte (bezoek, pageviews en zoekmachines) en Google Analytics (bezoektijd). N=85.664 (bezoek) en 300.774 (pageviews). Spam en robots zijn waar mogelijk genegeerd. De langst gelezen recensies waren nog geen aparte categorie in 2015, toen ze tussen de andere artikelen stonden.