‘Alles is mooi’ – bij de presentatie van het boek ‘Objectief Nederland – Veranderend Landschap 1974 – 2018’
Fotografe Cleo Wächter op de tentoonstelling Objectief Nederland in de Grote Kerk in Schiedam
Door Reinjan Mulder
Ik ben fotograaf. Dat wil zeggen, vijftig jaar geleden heb ik een tweedehands Rolleifex gekocht en ik ben toen een aantal jaren druk aan het fotograferen geslagen. Mijn vader leerde mij op zijn zolder films ontwikkelen en afdrukken, en later richtte ik in mijn voorkamertje in de Hasebroekstraat een eigen, stoffige doka in.
Maar misschien ben ik nooit een echte fotograaf geweest, want toen ik eenmaal aan het fotograferen was, merkte ik dat ik ‘het fotografisch oog’ miste. Een echte fotograaf, begreep ik, heeft een fotografisch oog. Die ziet meteen wat fotografeerwaardig is, en wat niet, maar als ik door de zoeker van mijn Rolleiflex keek, zag ik op het matglas alleen maar mooie beelden, bijna allemaal even mooi. Ik kon maar niet niet kiezen.
En als ik eenmaal een foto van zo’n beeld had gemaakt, keerde ik me soms 180 graden om, en kon ik zo weer een tweede foto maken, die dan ook weer heel erg mooi was: net zo mooi, naar mijn gevoel, als de eerste. Kon dat wel?
Ook ‘het beslissende moment’ waar veel echte fotografen de mond van vol hebben, herkende ik niet. Dat wil zeggen: ik zag wel mooie momenten, maar ik zag er veel te veel. Ik vond bijna alles een beslissend moment. Ook de minuten voor het beslissende moment waren voor mij belangrijk, en zeker de… uren, en dagen daarna.
Het nieuwe boek van Cleo Wächter en Reinjan Mulder. Een uitgave van nai010 Uitgevers, Prijs € 34,95.
Wat ik daarom wilde uitzoeken, was of je ook foto’s kon maken zonder te letten op wat er voor moois voor de lens kwam. En zonder af te drukken op een ‘beslissend moment’.
Zouden die foto’s niet net zo interessant kunnen zijn als echte foto’s van echte fotografen?
En zouden ze dan misschien niet veel beter de werkelijkheid weergeven dan de foto’s waarvoor eerst een fotograaf op een beslissend moment en een veranwoord motief had zitten wachten?
Ja, als ik er maar genoeg maakte, kwam ik misschien wel veel dichter bij de werkelijkheid om ons heen dan die beroepsfotografen, met hun theorieën over composities, hun verwijzingen, hun juiste moment en met hun verhalen over ritmes en fraaie lijnen.
Dat heb ik toen gedaan. In 1974 trok ik maanden met mijn Rolleiflex door het land om op (schijnbaar) willekeurige plekken op al even willekeurige momenten de sluiter kort te openen. En daarna draaide ik mijn camera 90 graden en nam ik de volgende foto. En nog eens, en nog eens.
Pas na afloop van die expedities heb ik gekeken wat dat me opleverde, en dat viel me, al zeg ik het zelf, 100% mee. Een prachtige serie bleek ik te hebben gemaakt, waar menig echte fotograaf met een fotografisch oog naar mijn bescheiden mening jaloers op zou mogen worden.
We gaan hier zo de tentoonstelling openen waarop een paar van die foto’s te zien, plus de prachtige foto’s die Cleo Wächter later op die plekken heeft gemaakt, de herfotografie van ‘Objectief Nederland’.
Dat doen we met Joyce Roodnat, die ik nog ken van NRC Handelsblad. Ooit was ze daar ons boekenhulpje, daarna werd ze mijn naaste collega en ten slotte was ze jarenlang mijn chef. Als iemand mij kent, is zij het.
Daarna bieden we het eerste exemplaar van het boek Objectief Nederland met al deze foto’s aan Harm Stevens aan, de conservator van het Rijksmuseum die in 2011 samen met Hans Rooseboom naar mijn oude foto’s kwam kijken, en toen besloot dat dit een mooie aanwinst voor hun museum zou zijn.
Zonder Harm Stevens zou deze tentoonstelling hier nooit gehouden zijn, want hij organiseerde daarna ook nog een mooie tentoonstelling ervan in het Rijksmuseum.
Zonder Harm Stevens zou Cleo Wächter uiteindelijk niet alles in 2017 opnieuw zijn gaan fotograferen, en zonder hem zou er nu dus ook geen boek met al die foto’s verschijnen.
Daarom verdient hij dit eerste exemplaar.
Maar ook de Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving Berno Strootman en zijn medewerker Gijs Frieling krijgen een eerste exemplaar. Want zonder hen zou Cleo Wächter in 2017 nooit aan de slag zijn gegaan op mijn oude plekken. Zij waren het die vonden dat alle foto’s uit 1974 opnieuw gefotografeerd moesten worden, en zij gingen op zoek naar een fotograaf die dat zou kunnen. En zij vonden toen Cleo.
Zij hadden geen betere keus kunnen maken. Want Cleo Wächter lijkt wel voor Objectief Nederland gemaakt.
Ook Berno en Gijs dus hartelijk bedankt dat jullie Cleo op mijn pad brachten!
En dan nu…
Bewerkte en ingekorte inleiding bij de presentatie van het boek ‘Objectief Nederland – Veranderend Landschap 1974 – 2018’ van Cleo Wächter en Reinjan Mulder (nai010 Uitgevers) en de opening van de Tentoonstelling ‘Objectief Nederland’ op Fotofestival Schiedam (Grote- of Sint Janskerk, Schiedam, tot 29 oktober).
Omslag van het boek ‘Objectief Nederland’, Babel & Voss Uitgevers, 2016.