Das Zahngold Reinjan Mulder’s Nieuws- en Advertentieblad

Weingut Reisinger vanuit Multatuli’s keuken gezien

Door Reinjan Mulder

Ik zit in de boeken, en dat brengt met zich mee dat ik één keer per jaar in Frankfurt de Boekenbeurs bezoek. Niet om boeken te kopen, er verschijnen al meer dan genoeg boeken in Nederland, maar om de mensen te zien die zich achter de boeken ophouden. De uitgevers, de redacteuren, de mensen van het Productiefonds, en de internationale agenten, ja, vooral die.
De meeste van die mensen achter de boeken zitten tijdens de Boekenbeurs in een hotel in Frankfurt, waar ze per dag vijfhonderd euro betalen voor een kamertje van hoogstens drie bij vier, maar ik geef er de voorkeur aan om dan aan de Rijn te logeren. In het plaatsje Nieder-Ingelheim ligt een heerlijk hotel dat luistert naar de veelbelovende naam Multatuli, en daar, in de kamer waar 121 jaar geleden Nederlands grootste schrijver de geest gaf, lees ik ’s avonds graag in de schitterende boeken die ik overdag op de Boekenbeurs heb gescoord.
Want dat is het mooie van boekenbeurzen als die in Frankfurt. Op de meeste andere beurzen worden dingen verkocht, of wordt interesse gewekt in iets dat je ooit misschien nog wel kopen wilt, maar in Frankfurt kun je boeken krijgen. Vooral op de Duitse stands. Boeken die net zijn verschenen liggen daar in grote stapels te wachten op buitenlanders die zeggen dat ze er ‘misschien’ interesse in hebben.

Uitzicht uit hotel Multatuli: Napoleon’s naald

Hotel Multatuli, niet voor niets vernoemd naar de allereerste Nederlander die zich liet cremeren, ligt een kilometer of drie van station Ingelheim. Op een heuvel ten zuiden van het centrum.
Dat is elke keer weer een flinke wandeling. Maar Multatuli hield nu eenmaal van een mooi uitzicht en in Ingelheim zelf krijg je dat niet.
Zijn heuvel is tegenwoordig heel kwistig met wijngaarden beplant. Halverwege de heuvel krijg je eerst de wijnboerderij van Emil Reisinger, waar je voor een paar euro’s heerlijke flessen Portugieser, Dornfelder en, mijn favoriet, de dieprode Spätburgunder kunt kopen. De Spätburgunder is Multatuli’s – ik bedoel natuurlijk Hotel Multatuli’s – huiswijn.
Maar ook Ingelheim wordt nu door de crisis beroerd. Op mijn wandeling naar het station stuitte ik dit jaar voor het eerst op een groot geel bord met in zwarte letters: GOLD & SILBER BARANKAUF. Met daaronder de huiveringwekkende tekst: ‘Sofort Geld in Bar – Wir kaufen Zahngold. Auch mit Zähnen’

‘ook met tanden’

Ik moest meteen aan de roman De nazi en de kapper van de Duitse schrijver Edgar Hilsenrath denken. Het boek had ik bij een van mijn vorige bezoeken aan de beurs buitgemaakt. De massamoordenaar en voormalige SS’er Max Schulz vertelt daarin hoe hij aan het eind van de oorlog op een slimme manier het vernietigingskamp ontvlucht waar hij zijn beulswerk had gedaan.
De morbide intrige van het boek zal ik u besparen, maar wat ik mij er vooral van herinnerde, was dat Schulz zich uit de nesten had gered dankzij een zak gouden kiezen die hij uit het concentratiekamp had weten mee te nemen.
Zahngold. Auch mit Zähnen…

Ineens schoot me te binnen dat ik in de week voor de Boekenbeurs bij mijn tandarts was geweest, omdat ik last had van een zeurende kies. De gouden kroon die er vijfentwintig jaar op had gezeten, was versleten en de tandarts had aangeboden een nieuwe kroon te plaatsen. Het oude goud had hij vast voorzichtig met een tangetje losgewrikt, en nu zat er voor de komende twee twee weken een noodvulling in mijn mond. Het gouden kapje dat een kwart eeuw trouw mijn voedsel had helpen malen, had ik daarna nog ongevraagd als aandenken meekregen, in een plastic Lactona-zakje waarin normaal tandenraggers worden verpakt.
Wat moest ik daar nu mee? Kon ik dan hier misschien mijn afgedankte prothese te gelde maken?
Ik liep het winkeltje binnen dat geheel gevuld bleek te zijn met plastic speelgoed, snoep en ordinaire weggooiromannetjes, en vroeg de vrouw achter de toonbank of zij misschien mijn gouden kroon wilde hebben. Ik frommelde vast het Lactona-zakje uit mijn portemonnee.
‘O dat…’ De vrouw trok een vies gezicht. ‘Dat doet mijn man! En die is er alleen maar ’s middags, na tweeën. En ook op zaterdag, vanaf tien uur.’

Uitzicht uit Multatuli’s sterfkamer

Die zaterdagmorgen kwam ik terug in het winkeltje. De Boekenbeurs is zaterdags altijd voor het grote publiek geopend en dan kun je maar beter wat later op de dag komen. Om tien uur staan daar rijen tot aan het station.
‘Heeft u een legitimatiebewijs?’ was het eerste wat de man in de winkel me vroeg. Hij droeg een grof gebreid vest, boven een ruime broek die werd opgehouden door twee gestreepte bretels.
Mijn rijbewijs bleek al voldoende.
De man staarde kritisch door het zakje van de tandenraggers naar de twee minieme klompjes goud. Toen nam hij ze met het plastic zakje en al mee naar achteren.
Een minuut of vijf later kwam hij terug: ‘2,20 gram. Dat is 15 euro en 18 cent.’
Ik aarzelde. Wat moest ik met dat geld? Het voelde als diefstal.
Ik dacht aan de kampbewaarder in het boek van Edgar Hilsenrath. Zou hij in net zo’n winkeltje zijn gouden kiezen hebben verpatst?
Maar wat moest ik anders met de resten van mijn gouden kies? Het was nu 2008, ik moest niet zeuren.
Ik zei de man in het vest akkoord te gaan. ‘Okay!’

Hij legde mij nu een ‘Altgold Ankaufsbeleg’ voor, waarop onder ‘naam van de verkoper’ keurig de naam op mijn rijbewijs werd ingetypt, en ook dat ik de goudopkoper heden 2,20 gram ‘Zahngold gelb’ had geleverd.
Plechtig tekenden wij beiden het contract, en als man in bonis liep ik langzaam weer terug naar Multatuli.

Bij wijnhuis Reiziger, halverwege de helling, besloot ik dit keer, opgelucht, om mijzelf op de duurste fles biologische Dornfelder te trakteren, plus een Spätburgunder Classic 2007. Waarna ik van mijn 15 euro 18 zelfs nog geld over had voor een hele literfles Ingelheimer Portugieser – halbtrocken. Allemaal uit Multatuli’s voormalige tuin.

Urn van Multatuli, thans in het Multatuli Museum

Toen ik ’s avonds laat doodvermoeid van de Boekenbeurs thuis kwam, had mijn vrouw als verrassing een heerlijke wildschotel bereid. Multatuli’s keuken was er niets bij.
Van mijn kant zette ik trots de klassieke Spätburgunder op tafel.
Mijn vrouw straalde.
Maar dan moest en zou ik van haar de wijn ook eerst moeten voorproeven.
Voorzichtig nam ik een slok van het donkere vocht, en meteen trok er een hevige pijnscheut door mijn onderkaak.
Als dit niet Multatuli’s wraak was…

Meer lezen over Hotel Multatuli? Lees dan ook: Multatuli failliet!